Εχει γραφτει εδω και παλαιοτερα (π.χ. περισυ, τετοια εποχη περιπου) και εχει λεχθει και απο αλλους: Οι σταθερες αξιες του ελληνορθοδοξου Πασχα ειναι το κοκορετσι και ο... Μπεν Χουρ! Το πιο αξιοπεριεργο ειναι, οτι η προβολη ταινιων με θεματικη απο την Βιβλο ειδικα, αλλα και απο τους αρχαιους πολιτισμους ευρυτερα, ειναι ενα ειδος τηλεοπτικης παραδοσης που κραταει εδω και χρονια στις χριστιανικες χωρες. Η παραδοση αυτη ειναι αυτονοητη κυριως την Εβδομαδα των Παθων, αλλα και κατα τις γιορτες των Χριστουγεννων και της Πρωτοχρονιας στην Ευρωπη και την Β. Αμερικη που συγκεντρωνουν τον μεγαλυτερο αριθμο πιστων της χριστιανικης θρησκειας.
Στο παρον κειμενο θα δοκιμαστει ενας περιληπτικος απολογισμος του φαινομενου αυτου, μια ιστορικη και χρονολογικη καταγραφη των ταινιων αυτων.
Οπως ειναι ηδη γνωστο, ο κινηματογραφος στις απαρχες του, καπου στα τελη του 19ου αιωνα, ηταν ασπρομαυρος και βωβος. Αλλα ηταν ενα καινουργιο μεσο εκφρασης. Ο βωβος κινηματογραφος ηταν ενα κατεξοχην εργαλειο πειραματισμων και δοκιμης νεων ιδεων. Τοσο στην βιομηχανια του Χολλυγουντ, που μολις ξεκινουσε, οσο και στις ευρωπαικες χωρες, οπως η Ιταλια και η Γαλλια, αρχισαν να γυριζονται ταινιες ολων των ειδων. Και για τους λογους που προαναφερθηκαν, αλλα και για λογους εντυπωσιασμου, ξεκινησε η προβολη ταινιων με ιστορικο υποβαθρο. Κυριως ιστορικα μυθιστορηματα γυριζονταν σε ταινιες, οπως ο "Μπεν Χουρ", οι "τελευταιες μερες της Πομπηιας", "Νυχτες της Καμπιρια" και η "Σαλαμπω".
Με το περασμα απο τον βωβο στον ομιλουντα κιν/φο, καποιες παραγωγες συνεχισαν να γυριζονται, παραλληλα με αλλα, πιο δημοφιλη ειδη, οπως τα γουεστερν, οι πειρατικες ταινιες και οι κωμωδιες, που ησαν αλλωστε και λιγοτερο δαπανηρα. Ανθολογωντας καποιες απο αυτες τις ταινιες, αναφερονται επιγραμματικα οι "Caesar and Cleopatra" με την Vivian Leigh, "The sign of the Cross" και "Samson and Delilah" του Cecil B. DeMille, με τους Victor Mature και Hedy Lamar.
Οι δεκαετιες του '30 και του '40 εφευγαν. Ο Β παγκοσμιος πολεμος εληξε. Ο κινηματογραφος εγινε εγχρωμος. Στα νοικοκυρια της Αμερικης μπηκε μια καινουργια συσκευη, η τηλεοραση, που ηταν ακομη ασπρομαυρη. Συμφωνα με μελετητες εκεινης της περιοδου, μπορουμε να φανταστουμε οτι η αμερικανικη ασπρομαυρη τηλεοραση και οι εκπομπες της ειχαν αναλογο αντικτυπο στην τοτε κοινωνια με αυτον που ειχε στην Ελλαδα η δημιουργια ιδιωτικων καναλιων. Ο κοσμος επεσε κυριολεκτικα με τα μουτρα. Οι μεγαλοπαραγωγοι του Χολλυγουντ, φοβουμενοι κριση στην βιομηχανια τους, επρεπε να αντιδρασουν γρηγορα, εξυπνα, δημιουργικα και ανταποδοτικα, προκειμενου ο κινηματογραφος ως ειδος να επιβιωσει. Επρεπε να πασσαρουν εμπορευμα που θα ειναι πιο ελκυστικο, πιο εντυπωσιακο, πιο ανταγωνιστικο απο το αντιστοιχο της τηλεορασης. Η δεκαετια του '50 ηταν για την Αμερικη η εποχη της αφθονιας. Ετσι, οι ανθρωποι του Χολλυγουντ εβαλαν τα χερια βαθια στις τσεπες. Οι προσπαθειες τους απεδωσαν καρπους.
Το 1954 ο Cecil B. DeMille γυρισε το remake της ασπρομαυρης, βωβης ταινιας του "οι 10 εντολες" με τον Charlton Heston ως Μωυση και τον Yule Brunner στον ρολο του Φαραω της Αιγυπτου. Η παραγωγη της ταινιας διηρκεσε πολλους μηνες. Σκηνικα σε αυθεντικο μεγεθος χτιστηκαν. Το εντυπωσιακοτερο ομως ειναι το εφφε της διανοιξης της Ερυθρας Θαλασσας. Η ταινια εσπασε ολα τα ρεκορ και προσελκυσε πληθος κοσμου στις κινηματογραφικες αιθουσες.
Υπο αυτες τις προυποθεσεις σηκωθηκε ενα τσουναμι παραγωγων που αναφερονταν εμμεσα η' αμεσα στον χριστιανισμο. Ιστορικα μυθιστορηματα, οπως "ο Χιτων" του Λ. Νταγκλας με τον Ριτσαρντ Μπαρτον και το "Quo vadis" του Σενκιεβιτς, με τους Ρομπερτ Τευλορ και Ντεμπορα Κερρ μεταφερθηκαν με επιτυχια στην μεγαλη οθονη. Επισης ημιβιογραφικες ταινιες σχετικα με την ζωη του Ιησου, οπως αυτη μας δινεται μεσα απο τα Ευαγγελια (π.χ "O Βασιλευς των Βασιλεων" και "Η μεγαλυτερη ιστορια του κοσμου"). Η υπερπαραγωγη ομως, που εσπασε κυριολεκτικα τα ταμεια, ειναι η μεταφορα του μυθιστορηματος του Γουαλας, "Μπεν Χουρ", στην οποια ο Charlton Heston υποδυεται τον ομωνυμο ηρωα, σημειωνοντας ακομη μια παγκοσμια επιτυχια, 5 χρονια μετα τις "10 εντολες".
Ολες αυτες οι ταινιες ειναι αντυπωσιακες, απο την διαρκεια τους, που συχνα ξεπερνουσε τις 2 ωρες, μεχρι τα σκηνικα, τα κοστουμια, την αρτιοτητα των σεναριων, των ερμηνειων και των σκηνοθετικων δεξιοτητων, ακομα δε την μουσικη τους επενδυση. Ολα αυτα τα χαρακτηριστικα ειναι που δικαιως τους χαρισαν τον τιτλο των επικων παραγωγων.
Συναμα γυριζονταν και ταινιες που ξεφευγαν απο το μοτιβο της Βιβλου και ασχολουνταν θεματικα με την ελληνικη, ρωμαικη, αιγυπτιακη αρχαιοτητα. Σε αυτες κατατασσονται ευρωαμερικανικες συμπαραγωγες, οπως ο "Μεγας Αλεξανδρος" με τον Ριτσαρντ Μπαρτον, οι "300 Σπαρτιατες"(ελληνοαμερικανικη συμπαραγωγη, γυρισμενη στην Ελλαδα), η "Οδυσσεια" με τον Κερκ Νταγκλας και τον Αντονυ Κουην (ιταλικη συμπαραγωγη D. de Laurentiis/ C. Pronti), η "Ελενη της Τροιας" (γαλλοαμερικανικη συμπαραγωγη με τους Rosana Podesta και Jaques Sernas).
Στα μεσα της δεκαετιας του '60, το ειδος αυτο των επικων ταινιων αρχισε να φθινει στις Η.Π.Α. Η εποχη της αφθονιας ειχε περασει και οι παραδοσιακες αξιες ειχαν αρχισει να κλονιζονται. Ο Μακαρθισμος, ο Ψυχρος Πολεμος, ο Κεννεντι, το ροκ' ν' ρολλ, το Βιετναμ συνεβαλαν στην αμφισβητηση θεσμων και προτυπων απο την νεα γενια, που ειχε αλλες ανησυχιες και γουστα. Παραγωγες, οπως ο "Jason and the Argonauts" του R. Harryhausen, "Cleopatra" με τους Elisabeth Taylor-Richard Burton, "Σπαρτακος" με τον Κερκ Νταγκλας και "Το τελος της Ρωμαικης Αυτοκρατοριας" με την Σοφια Λωρεν δεν μπορουσαν πλεον να αντρεψουν την κατασταση. Την ιδια εποχη εληγε και στην Ιταλια το υποειδος των επικων ταινιων εποχης "peplum" που ειχε ξεκινησει επιρρεασμενο απο την επιτυχια των χολλυγουντιανων υπερπαραγωγων του '50 και στο οποιο πρωταγωνιστουσαν μυωδεις ηρωες σε ψευδομυθολογικες περιπετειες (:βλ. λεπτομερειες στο αντιστοιχο κειμενο 12/2009 εντ.). Μια συντομη αναβιωση επιχειρηθηκε στις αρχες της δεκαετιας του '80, μετα την επιτυχια της μεταφορας του λογοτεχνικου ηρωα του R. Howard, Κοναν. Οι επομενες ταινιες εστιαζαν περισσοτερο στο φανταστικο. "Ator", "Crull", "Hawk the Slayer", "Red Sonja", "Beastmaster", "The Barbarians" ειναι λιγες μονο απο τις παραγωγες αυτες, στις οποιες μυωδεις ηρωες και καλλιγραμμες ηρωιδες αντιμετωπιζουν κινδυνους, κατα τις προσταγες των ιταλικων peplum, η πλοκη τους ομως εκτυλησσεται σε κοσμους περαν της αρχαιοελληνικης και ρωμαικης αρχαιοτητας η' μυθολογιας (με εξαιρεση το πολυ καλο "Willow" με τον Val Kilmer, καθως και το "Dragonslayer" της Disney). Το φανταστικο επισης, στη μορφη τερατων, δεν εχει καμια σχεση με την εκλεπτυσμενη δουλεια του Harryhausen - η τελευταια δουλεια του οποιου, το "Clash of Titans" (1981) λαμβανει χωρα τοτε, μετα την επιτυχια του βαρβαρου Κοναν - αλλα ειναι πολυ πιο πεζο, σκοτεινο και στερειται πραγματικα φαντασιας! Οι δε ηρωες δεν εχουν ουτε τα χαρακτηριστικα, ουτε τους τροπους του Μασιστα η' του Ηρακλη, οπως εκφραστηκαν απο τους Steve Reeves, Reg Parks, Mark Forest. Πολυ περισσοτερο δε, αποτελουν αντιγραφες των αμερικανικων action heroes της βιντεοκασετας της εποχης του Ρ. Ρηγκαν (π.χ. S. Stallone, C. Norris, M. Dudikoff).
Οι επομενες δεκαετιες βρισκουν τα επικα φιλμς να προσαρμοζονται στα τηλεοπτικα δεδομενα. Απο την μια υπαρχουν τηλεταινιες για τα προσωπα της Παλαιας και Καινης Διαθηκης, οπως ο Αβρααμ, ο Δαβιδ, οι Αποστολοι. Απο την αλλη, σειρες φαντασιας, επηρρεασμενες απο την ελληνικη και βορειοευρωπαικη μυθολογια και τους ηρωες του Howard και του προαναφερομενου action cimena των 80´s, οπως "Wizzards and Warriors", "Hercules: The legendary journeys", "Xena: The warrior princess". Οι δυο τελευταιες σειρες θεωρουνται απο τις πιο επιτυχημενες των 90'ς, σε αντιθεση με την τηλεσειρα για την Κλεοπατρα, στην οποια πρωταγωνιστει ο Τιμοθι Νταλτον, που πηγε δυστυχως απατη, αν και καλοφτιαγμενη. Για λιγο, τραβηξε το εν λογω υλικο την προσοχη του Χολλυγουντ, κυριως μεσω στουντιο κινουμενων σχεδιων, οπως δειχνουν οι αποπειρες με τον "Ηρακλη" της Ντισνευ και ο "Πριγκιπας της Αιγυπτου" απο τις Pixar-Dreamworks.
Το εναυσμα για την επανεμφανιση του genre των επικων υπερπαραγωγων στον κινηματογραφο, προκληθηκε αφ' ενος μεν απο την προβολη των blockbusters "Χαρρυ Ποττερ" και "Αρχοντα των Δαχτυλιδιων" - κινηματογραφικες μεταφορες των μυθιστορηματων της Ροουλινγκ και του Τολκιν αντιστοιχα - αφ' ετερου δε απο την εισπρακτικη επιτυχια της ταινιας του Ridley Scott, "Gladiator". Η σκηνοθετικη αρτιοτητα, οι πειστικες ερμηνειες, η καταπληκτικη φωτογραφια, τα κοστουμια και σκηνικα και φυσικα, η εξελιξη της τεχνολογιας στον 21ο αιωνα που επιτρεπει επιτελους την δημιουργια πειστικοτερων και πιο εντυπωσιακων ειδικων εφφε, επεισαν πολλους συντελεστες της χολλυγουντιανης βιομηχανιας να στρεψουν την προσοχη τους, και την προσοχη του κοινου, στα παραπανω ειδη. Υπο την επιρροη επομενως των επιτυχιων του Χαρρυ Ποτερ και του Αρχοντα των Δαχτυλιδιων, γυριζονται ταινιες φανταστικης περιπετειας οπως ο "Εραγκον", "Tα χρονικα της Ναρνια" και ο "Περσυ Τζακσον". Η επιτυχια του "Gladiator" συνεβαλε στην δημιουργια αντιστοιχων ταινιων απο διαφορους κινηματογραφιστες, οπως "Scorpion King" (: που μιμειται στην πλοκη τις προγενεστερες ιταλικες ταινιες peplum), "Troy", "King Arthur", "Alexander" (και οι τρεις προβληθηκαν διαδοχικα τα ετη 2004 και 2005 ), "The Last Legion", "300". Η τελευταια δε, παραγωγη του 2007, εδωσε καινουργια οπτικη και βελτιωμενη τεχνικη καλυψη. Η δε αισθητικη της εχει ηδη επιρρεασει τους τωρινους δημιουργους ταινιων.
Οι εξελιξεις στο Χολλυγουντ δεν εμελε να μεινουν κρυφες και απο αλλες κινηματογραφικες βιομηχανιες, οπως του Χονγκ Κονγκ. Ετσι, η δευτερη μεγαλυτερη κινηματογραφικη βιομηχανια της ασιατικης ηπειρου μετα το ινδικο Μπολλυγουντ, μπηκε δυναμικα στην αγορα με την αυγη της νεας χιλιετιας, προσφεροντας επισης αρτιες και καλαισθητες παραγωγες ιστορικου περιεχομενου, οπως οι "Tiger and Dragon", "House of the flying Daggers", "Hero", "Red Cliff" κ.α.
Οσο για τις τηλεοπτικες παραγωγες; Απο την εποχη της "Ζηνας" και μετα, εχουν προβληθει, στην μορφη των τηλεταινιων κυριως, μυθολογικες, οπως οι: The Adventures of Odysseus (1998), Jason and the Search of the Golden Fleece (2000), Helen of Troy (2003), Hercules: The Beginning (2003), αλλα και τηλεταινιες ιστορικου περιεχομενου, κυριως γυρω απο την Ρωμαικη Αυτοκρατορια, οπως οι: Empire (2002), Imperium: Augustus (2003), Spartacus (2004), Julius Caesar (2005), Imperium: Nero (2005), Hannibal (2006) και η σειρα Rome (2005-2006). Οι σειρες αυτες ειναι σαφεστατα πιο βελτιωμενες και τους δωθηκε μεγαλυτερη προσοχη απο αντιστοιχες της δεκαετιας του '80, οπως το "Anno Domini" και οι "Τελευταιες μερες της Πομπηιας".
Και, τι προκειται να φερει το μελλον; Ηδη προβαλλεται η "Αγορα" με την Rachel Weisz ως Υπατια (βλ. κειμενο 20.03.2010 εντ.). Μετα το Πασχα θα προβληθει παγκοσμιως το remake της ταινιας του Harryhausen "Clash of Titans" σχετικα με τους αθλους του Περσεα. Στο διαδικτυο κυκλοφορουν επισης φημες, οτι ο Vin Diesel θα υποδυθει τον Καρθαγηνιο στρατηγο Αννιβα, ενω ο Will Smith θα εχει τον πρωταγωνιστικο ρολο στην ταινια "Last Pharaoh", που διαδραματιζεται κατα τους τελευταιους χρονους της Νουβικης Δυναστειας στην Αιγυπτο. Οι παραγωγοι Sam Raimi και Robert Tapert, δημιουργοι της επιτυχημενης σειρας "Xena", εχουν επανελθει στην τηλεοπτικη αγορα με την μινι τηλεσειρα "Spartacus: Blood in the Arena" και "Legend of the Seeker", η οποια κινειται περισσοτερο στον χωρο του φανταστικου, κατα τα προτυπα του Αρχοντα των Δαχτυλιδιων.
Ως τοτε ομως, ας απολαυσουμε τις μερες της Μεγαλης Εβδομαδας που ερχονται, βλεποντας μερικες απο αυτες τις σειρες και τις ταινιες στις τηλεορασεις, στα βιντεο και τα ντιβιντι μας! Οπως αναφερθηκε, αποτελουν πραγματικα εδω και χρονια σταθερες αξιες του Πασχα!
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen