Montag, 3. März 2014

ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ.

 Οι σκεψεις που θα εκφραστουν στο παρων κειμενο ειναι απορροιες επικαιρων γεγονων, οπως οι σχεσεις Ουκρανιας-Ρωσιας και τα πεπραγμενα σε Κιεβο και Κριμαια, αλλα και οι εντονες συζητησεις σχετικα με τα περιφημα συμβολαια ή συμφωνα συμβιωσης, καθως και οι τριπλες εκλογες εντος ολιγων μηνων, οι οποιες εχουν ειδικα για την Ελλαδα μεγαλυτερη σημασια απο οσο νομιζουμε.

 Κοινη συνισταμενη των ανωτερω - κατ΄εμας - ειναι οι αλλαγες σε κοινωνιες και ατομα: Εδω και μηνες γινονται συζητησεις σχετικες με τα δικαιωματα των ομοφυλοφιλων και των τρανσεξουαλ και μαλιστα διεθνως. Υπαρχουν δε και χωρες, στις οποιες επιτρεπονται οι γαμοι ομοφυλοφιλων ατομων. Η αναγκη για δικαιωματα των κοινωνικων αυτων ομαδων φαινεται να προκαλει τριγμους σε συντηρητικα πολιτικα καθεστωτα. Το θεμα ειναι, τι προκειται να συμβει; Θα αποτελεσει η κατοχυρωση των δικαιωματων των ομαδων αυτων την επομενη κοινωνικη επανασταση μετα την απαλειψη της δουλειας, την θεσπιση της 8ωρης εργασιας, τα δικαιωματα και τις ισες ευκαιριες στις γυναικες; Ποσο μπροστα - ή πισω - ειναι διατεθειμενοι να πανε κυβερνωντες, θιασωτες των νομων και κοινωνιες;

 Κανοντας μια μικρη αναδρομη στην ανθρωπινη ιστορια, περνωντας απο τις ομαδες των τροφοσυλλεκτων και κυνηγων της Παλαιολιθικης στις μονιμες εστιες εγκαταστασης της Νεολιθικης εποχης και απο εκει, απο τα πρωτα χωρια στα πρωτα μεγαλα αστικα κεντρα της εποχης του Χαλκου, τα οποια εξελιχθικαν σε αυτοκρατοριες, μπορει καποιος να παρατηρησει τα ακολουθα:

 Υπηρξαν καποιες βασικες δομικες μοναδες διακυβερνησης των ατομων - η μια ηταν η small scale δομη, που ανα τους αιωνες και αναλογως των περιοχων, των εποχων και των αναγκων των μελων της, ειτε ειχε τα χαρακτηριστικα των αστικων κεντρων των πρωιμων κοινωνιων (π.χ. της εποχης της Ουρουκ στη Μεσοποταμια), ειτε των αυτοδιοικουμενων πολεων-κρατων της κλασικης Ελλαδος, ειτε των μεσαιωνικων φεουδων/ δουκατων/ κομιτατων της κεντρικης Ευρωπης. Οπως φαινεται, η μικρου μεγεθους δομη των προαναφερομενων κοινωνιων εκανε ποιο ευκολη την διοικηση τους. Η καθε μια απο αυτες προσδιοριζοταν βαση καποιων χαρακτηριστικων λ.χ. εθιμα, γλωσσα, θρησκεια. Ετσι δημιουργουνταν μια ταυτοτητα κοινωνικη, οχι εθνικη.

 Η δευτερη δομικη μοναδα ηταν large scale. Παραδειγματα αυτης αποτελουν η Περσικη Αυτοκρατορια των Αχαιμενιδων, η Ρωμαικη Αυτοκρατορια, η Οθωμανικη Αυτοκρατορια, η Αυστροουγγαρια, η Σοβιετικη Ενωση και - γιατι οχι - οι Η.Π.Α. Το χαρακτηριστικο της ειναι οτι προκειται για μεγαλα εθνη - και απο γεωγραφικης και απο πολιτικης σκοπιας - τα οποια περιλαμβανουν διαφορες κοινωνικες και εθνοτικες ομαδες στους κολπους τους. Ομαδες με διαφορετικες γλωσσες, θρησκειες, οι οποιες ομως, στα πλαισια της νεας πραγματικοτητας αποκτουν μια εθνικη ταυτοτητα: Κατ΄αυτον τον τροπο, για παραδειγμα, ο Ιρλανδος, Γερμανος, Ιταλος, Πολωνος/ Χριστιανος, Μουσουλμανος, Εβραιος μεταναστης που εφτανε στις Η.Π.Α. και μπορουσε να μεινει μονιμα εκει, πολιτογραφουνταν ως Αμερικανος πολιτης. Οι απογονοι του, γεννημενοι στον Νεο Κοσμο, λογιζονταν ως Αμερικανοι πλεον.

 Διαφορα κριτηρια, οπως η αδυναμια ελεγχου αχανων αυτοκρατοριων, διαφοροι ενδογενεις και εξωγενεις παραγοντες (π.χ. εσωτερικες αναταραχες λογω οικονομικων και θρησκευτικων κρισεων, εχθρικες εισβολες κτλ.) διασπουν τις large scale μοναδες. Οι οποιες σε αρκετες περιπτωσεις, επιστρεφουν σε μορφες small scale, καπως "πειραγμενες" ομως. Ή για να το προσδιορισουμε οπως εμεις το καταλαβαινουμε, οι νεες μορφες ειναι περισσοτερο υβριδικες - εν ειδος medium scale communities με χαρακτηριστικα και απο τις δυο αλλες μορφες. Το βασικοτερο χαρακτηριστικο ειναι ο προσδιορισμος συγκεκριμενης εθνικης ταυτοτητας. Ετσι, εαν στην Οθωμανικη Αυτοκρατορια ο υπηκοος ηταν Αρμενης, Ελληνας, Τουρκος, στην νεα πραγματικοτητα, το Τουρκικο Κρατος, ο υπηκοος ηταν τουρκικης καταγωγης και επρεπε να μιλαει την τουρκικη γλωσσα. Και να ειναι μουσουλμανος. Ολοι οι αλλοι ησαν μειονοτητες. Οι νεωτερισμοι του Κεμαλ στην Τουρκια του ΄20-΄30, οπως και οι αντιστοιχες μεταρρυθμισεις του Νασερ στην Αιγυπτο του ΄50 ειχαν αυτα ακριβως τα χαρακτηριστικα - ενισχυση της τουρκικης/αιγυπτιακης ταυτοτητας, παραχωρηση δικαιωματων στους δικους "μας" ανθρωπους, παραγκωνισμος ολων των αλλων.

 Και το ελληνικο κρατος περασε και βρισκεται σε αυτην την κατασταση - ας μην ξεχναμε οτι η Χουντα των Συνταγματαρχων με τα συνθηματα "Ελλας Ελληνων Χριστιανων" και "Πατρις Θρησκεια Οικογενεια" εξεφρασε την ελληνικη εθνικη ταυτοτητα: Ελληνας ειναι αυτος που καταγεται απο Ελληνες γονεις, ομιλει την Ελληνικη γλωσσα και ειναι Χριστιανος Ορθοδοξος το θρησκευμα. Το μοντελο αυτο εχει αντεξει εδω και πολλα χρονια - μονο που γεγονοτα, τα οποια φυσικα και δεν λαμβανουν μονο στην Ελλαδα χωρα - ενδεχεται να αλλαξουν τα πραγματα: Η νεωτερη τεχνολογικη εξελιξη, το διαδικτυο - το οποιο καποιοι ονομαζουν και ηλεκτρονικη επανασταση, κατ΄αναλογια προς την βιομηχανικη επανασταση -  εχει συμβαλλει με γοργους ρυθμους τοσο στην διαδοση πληροφοριων, οσο και στην επιβολη νορμων και μοντελων. Ακομη η μεταναστευση, η απαξιωση θεσμων, οπως οι νομοι, οι θρησκειες, οι πολιτικοι φορεις,  η μειωση των γεννησεων και η αυξηση των διαζυγιων, οι αλλαγες στον εργασιακο τομεα και στους μικρους κοινωνικους πυρηνες, οπως η αυξηση του αριθμου των εργενιδων και εργενισσων, οι μονογενεικες οικογενειες και οι προαναφερομενοι ομοφυλοφιλοι - ολα αυτα ειναι στοιχεια που θετουν πλεον το στιγμα τους και απαιτουν τα δικαιωματα τους.

 Οπως και τα πολιτευματα, ετσι και οι κοινωνιες μεταλλασσονται. Δεν γνωριζουμε ποσο ακομη θα κρατησει το μοντελο του κρατους-εθνους ετσι οπως ειναι τωρα, απο την στιγμη που οι ανωτερω κοινωνικες ομαδες - ομοφυλοφιλοι, εργενιδες, ανυπανδροι γονεις, μονογονεικες οικογενειες, αθεοι, μακροχρονια ανεργοι, μεταναστες - αισθανονται οτι πρεπει να γινει κατι και για αυτες. Πιθανον να μην ειμαστε πολυ μακρυα απο την πεοχη που θα γινουν οι αλλαγες αυτες.

 

Keine Kommentare: